Proteinler

Protein hakkinda ne düsünüyorsunuz? Protein kas yapisini olusturdugundan
bir cogumuz icin protein canliligi ve dayanikliligi animsatir. Bu düsünceden
dolayi bol miktarda protein yemenin bireyi daha güclü yapacagina inanilir.
Yüksek proteinli, düsük CHO'li dietler her grup insan icin vazgecilmez olmustur.
Ancak bu kadar fazla protein tüketmek bireyi daha güclü veya zeki mi yapar, peki
bu kadar fazla protein tüketiminin saglik acisindan herhangi bir riski var midir?

Protein'in rolü

Proteinler vücutta bircok fonksiyonu yerine getirirler. Vücut fonksiyonlarini
regule etmede önemli rol oynarlar ve yapisini olustururlar. Diger yönden zor
durumda kalindiginda vücuda enerji de saglarlar.
Proteinler hücrelerden tutunda bireyin sacina, derisine ve kaslarina kadar
vücudun tüm yapisini olusturur. Kas yapisini olusturmasi yaninda, kasin
konstraksiyon mekanizmasinda da rol alir. Hormonlar, enzimler, antikorlar, kan
molekülleri protein yapilidir.

Protein Gereksinimi

Amerika' da yasayan insanlar günde 100 gramdan daha fazla protein alirlar,
bu deger alinmasi gereken miktarin tam 2 katidir. Alinmasi gereken günlük protein
miktari kilo basina 0.8 gramdir. Saglikli 70 kilo agirligindaki bir erkegin günlük
ihtiyaci 56 gramken, saglikli 57 kilo gelen bir kadinin ihtiyaci 45 gramdir. Protein
gereksinimini hesaplamak icin kullanilan diger yol ise toplam kalori alinimindaki
yüzdesidir. Toplam kalorinin %60-65'i CHO'dan, %10'u proteinden ve %30'dan
daha az kismi ise yagdan karsilanir. Diger bir deyisle, günde 2000 kalori alan
bireyin 50 gram kadar protein almasi gerekir. ( 2000 kalori . %10 = 200 kalori,
proteinde gram basina 4 kalori vardir, 200 / 4 = 50 gram protein)

Proteinin her tipi birbiriyle özel kombinasyon ve sirayla bagli 20 degisik amino
asitten olusur. Bunlardan 9 tanesi esansiyel amino asittir. Esansiyel amino asitler
insan vücudunda yapilamazlar ancak dietten karsilanirlar. Hayvansal kaynakli
besinlerde neredeyse tüm esansiyel a.a 'ler bulunur ancak bu bitkisel kaynakli
besinler icin söz konusu degildir.

Protein fazlasi ne yapilir?

Protein tüketildiginde, amino asitlerine ayristirilir, absorbe edilir ve vücudun
ihtiyacina göre yeni protein sentez edilir. Eger ihtiyactan daha fazla tüketilirse
hem enerji olarak kullanilir hem de CHO veya yag sentez edilir.
Amino asitlerden CHO veya yag sentez edildiginde, vücut her a.a grubundan
bir nitrojen aciga cikarmalidir. Sonra bu nitrojen üreye katilacagi karacigere
gönderilir.
Fazla protein tüketen insanlarda daha fazla böbrek yetmezligi riski olusur.Bunun
nedeni bir hipoteze göre söyle aciklamistir: yüksek proteinli dietlerin böbreklere
zarar vermesi ve/veya daha fazla calismasina neden olmasi. Yüksek proteinli
dietler idrar yoluyla kalsiyum kaybina sebep oldugundan osteoporoz riskini da
artirir.
Ayrica fazla protein alinimi sivi ihtiyacini da artirir söyle ki protein yaga veya
CHO'a oranla metabolize edilmesi icin 7 kat daha fazla su gerektirir. Fazla su
alinimi fazla idrara cikmayla sonuclanir bu durum ise su kaybini dramatik sekilde
artirir. Sivi kaybi yüksek proteinli diete baslayan bireylerde belirgin sekilde kilo
kaybinin bir numarali sebebidir.

Fazla miktarda protein iceren dietler ayni zamanda fazla kalori ve yagda icerir
bu yagin cogunlugu sature yagdir. Fazla miktardaki sature yag kalp hastaligina ve
krizine davetiye cikarir. CHO, protein, yag kökenli olursa olsun enerji fazlasi yag
olarak depolanir. Anlasiliyor ki daha fazla kas yapmak icin protein tüketimini
artiran birey kasdan daha fazla yag kazanir.

Sonuç

Protein tüketiminin toplam kalori tüketiminin sadece %10'unu olusturmasi en iyi
izlenecek yoldur. Mercimek, soya fasülyesi gibi baklagiller ayrica bugday, yulaf
ezmesi gibi tahillarda protein acisindan zengindirler.
Eger hayvansal kaynakli ürünler tüketiliyorsa az yagli et, ve deniz ürünleri tercih
edilmelidir.